باشگاه خبرنگاران پویا: پس از دو ماه درگیری مستقیم سرانجام صبح امروز توافق صلح 60روزه عملیاتی شد. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نیز دیشب در بیانیه مشترک با همتای فرانسوی خود با تأیید این توافق از مفاد کلی آن خبر داد.
پس از دوماه جنگ مستقیم میان حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی، سرانجام طرفین برای آتش‌بس به توافق رسیدند.
با برقراری آتش‌بس در ساعت 4 صبح به‌وقت محلی، اهالی بیروت به خیابان‌ها آمدند و با تیراندازی‌های هوایی این اتفاق را جشن گرفتند،
همچنین ساکنین مناطق جنوب مانند صور به‌سمت محل سکونت خود که به‌خاطر جنگ آن را ترک کرده بودند برگشتند.
دود تند همچنان بر افق پایتخت لبنان چسبیده است، که یادآور بمباران شدید اسرائیل در ساعات پایانی جنگ است.
توافق به جنگی ویرانگر و خونین پایان داد، اما زیاده‌خواهی‌های نتانیاهو و حمایت‌های غرب تردید‌هایی را در مورد آینده این توافق موقت مطرح ساخته است.
مفاد توافق
جو بایدن در بیانیه دیشب مشترک دیشب خود با امانوئل مکرون نخست وزیر فرانسه، به برخی مفاد اصلی این توافق اشاره کرد.
این توافق خواستار توقف درگیری‌ها و خروج ارتش اسرائیل ظرف 60 روز شده است و در عین حال حزب‌الله را موظف می‌کند به حضور مسلحانه خود در منطقه وسیعی از جنوب لبنان پایان دهد.
بایدن گفت: این توافق "برای توقف دائمی خصومت‌ها طراحی شده است."
بر اساس این توافق، قرار است هزاران نفر از پرسنل ارتش لبنان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل (یونیفل) در منطقه جنوب رودخانه لیطانی مستقر شوند.
یک کمیته بین‌المللی به‌رهبری ایالات متحده نیز بر پایبندی همه طرف‌ها به قطعنامه نظارت خواهد کرد.
نقش کلیدی قطعنامه 1701 و خوانش امروز
قطعنامه 1701 که به جنگ 2006 پایان داد تا امروز مبنای آتش‌بس میان طرفین و وظایف یونیفل در مرز جنوب لبنان و سرزمین‌های اشغالی بود.
براساس این قطعنامه، از دولت لبنان و یونیفل خواسته شده است نیروهایشان را در منطقه جنوب لبنان مستقر کنند و از اسرائیل نیز خواسته می‌شود همزمان با آغاز این استقرار تمامی نیروهایش را از جنوب لبنان خارج کند.
همچنین تدابیر امنیتی به‌منظور جلوگیری از آغاز مجدد خشونت‌ها به‌وسیله ایجاد یک منطقه عاری از پرسنل مسلح و سلاح غیر از سلاح‌های دولت لبنان و یونیفل میان خط آبی و رود لیطانی اتخاذ شده است.
براساس این قطعنامه، وظیفه نیروهای یونیفل در جنوب لیطانی نظارت بر توقف خشونت‌ها، حمایت از نیروهای مسلح لبنان همزمان با استقرار آنها در جنوب از جمله در طول خط آبی و عقب‌نشینی نیروهای ارتش اسرائیل از لبنان، افزایش کمک‌ها به‌منظور تضمین دسترسی انسانی به مناطق پرجمعیت غیرنظامی و بازگشت امن و داوطلبانه آواره‌ها است.
در خوانش قطعنامه 2006 و اجرای آن بر اساس توافق آمریکایی ـ فرانسوی 2024 تفاوت‌هایی وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین آنها، ایجاد یک نهاد نظارتی آمریکایی ـ فرانسوی برای نظارت بر اجراست که به‌معنای حاکمیت بر موضوع اجرای قطعنامه 1701 است و این نکته جدیدی است که در سال 2006 وجود نداشت.
نکته دیگر بحث تضمین‌های ادعاشده آمریکا به اسرائیل برای حق دفاع از خود در برابر تهدیدات با پشتیبانی آمریکاست.
هیثم عزّو وکیل لبنانی در گفتگو با العربی الجدید با اشاره به تفاوت‌های میان قطعنامه و توافق اخیر، گفت: «قطعنامه سازمان ملل خواستار آتش‌بس کامل و دائمی بین لبنان و اسرائیل شد نه آتش‌بس شکننده و موقت برای یک دوره 60روزه که پس از آن ممکن است دشمن نفسی تازه کند و بهانه‌ای برای ازسرگیری جنگ خود ایجاد کند.»،
لذا چشم‌انداز آتش‌بس دائمی را می‌توان در موفقیت‌آمیز بودن توافق 60روزه دانست.
خطری به‌نام نتانیاهو در کمین موفقیت‌آمیزبودن توافق
دونالد ترامپ در مبارزات انتخاباتی‌اش بارها اعلام کرد که به جنگ در اوکراین و خاورمیانه پایان خواهد داد و حرکت به‌سمت صلح از اولویت‌های اوست،
حالا پیش از تحویل کاخ سفید به ترامپ، دولت بایدن و میانجیگر ارشد او، آموس هوکشتاین، از به نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای آتش‌بس خبر دادند،
آتش‌بسی که قرار است مقدمه صلح دائمی در جنوب لبنان شود.
یکی از نکات مهم این آتش‌بس، نظارت یک کمیته بین‌المللی بر اجرای روند صلح به‌رهبری آمریکاست.
پایبندی بنیامین نتانیاهو و اسرائیل به توافقات صلح همواره یکی از تردیدهای طرف‌های درگیر در مذاکرات بوده است و با توجه به روابط حسنه ترامپ و نتانیاهو این پرسش در آینده پررنگ‌تر می‌شود؛ آیا ترامپ حاضر است برای اجرای این پیمان که میراث جو بایدن به حساب می‌آید، به نتانیاهو فشار بیاورد؟
پیش از این، یک روز قبل از شهادت سید حسن نصرالله و سفر نتانیاهو به سازمان ملل، ابتکار آمریکا و فرانسه برای صلح اعلام شده بود که به‌گفته نبیه بری، رئیس مجلس لبنان و عبدالله بوصعب، وزیر خارجه این کشور، مورد توافق حزب‌الله و دبیرکل آن قرار گرفته بود.
بوصعب در گفتگوی خود با کریستین امان‌پور حتی تأکید کرد که مقامات آمریکایی موافقت نتانیاهو را نیز به او اعلام کرده بودند اما نتانیاهو در اقدامی تنش‌آمیز اقدام به ترور دبیرکل حزب‌الله کرد.
یکی از نقاط ابهام این توافق حق اسرائیل برای آنچه حق دفاع از خود ادعا می‌کند در برابر هرگونه تهدید از جانب حزب‌الله و سایر بازیگران است که در سخنرانی دیشب بایدن نیز به آن اشاره شد.
روز سه‌شنبه شبکه 13 رژیم صهیونیستی سندی را منتشر کرد که در آن ادعا شده بود که توافقی میان رژیم و آمریکا در برخی ضمانت‌ها صورت گرفته است،
در متن سند جانبی، برجسته‌ترین نکته در ضمانت‌های آمریکا «اعطای حق به اسرائیل برای پاسخ به هرگونه تهدیدی که ممکن است از جانب لبنان قریب‌الوقوع باشد» و همچنین قصد واشنگتن برای مشارکت با اسرائیل در مبادله اطلاعات حساس اطلاعاتی و «همکاری با اسرائیل برای مهار فعالیت‌های ایران، از جمله جلوگیری از انتقال تسلیحات، کمک‌ها یا هر فعالیت دیگری که از خاک ایران سرچشمه می‌گیرد» بود.
با توجه به سوابق اسرائیل در آغاز جنگ‌ها، حملات و ترورهای خود به ادعاهای ضعیف یا حتی ساختگی، این یکی از موارد نگران‌کننده این توافق است که در آینده بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت.
آینده مقاومت و لبنان
حزب‌الله در جنگ اخیر چهره‌های مؤثری از جمله فرماندهان ارشد خود و دبیرکل، سید حسن نصرالله را از دست داد و حادثه تروریستی پیجرها نیز از نظر روانی ـ امنیتی آسیب بزرگی برای آنها بود.
همچنین بمباران مراکز غیرنظامی در بیروت و جنوب، خصوصاً بمباران مراکز زیرساختی و اقتصادی، آسیب‌های قابل‌توجهی به حزب‌الله وارد کرد،
با وجود این، معادله جدید نتانیاهو برای عقب راندن حزب‌الله تا رود لیطانی و حرکت به‌سمت خلع‌سلاح این گروه ناموفق ماند.
حزب‌الله در یک بازه زمانی کوتاه توانست کادر خود را بازسازی کند و ضربات مهلکی به دشمن خود وارد کند.
مقاومت چند هفته اخیر حزب‌الله نشان داد که روند جنگ همه‌جانبه با این جنبش بسیار سخت خواهد بود و مانند حماس در غزه نیست.
نافرجام ماندن تلاش‌های اسرائیل برای پیشروی زمینی که به اقدامات مضحکی مانند انتشار عکس‌های جعلی منجر شد، کنار تلفات نیروها موجب شکست این راهبرد شد.
در عملیات زمینی، 6لشکر رژیم وارد منطقه جنوب شدند و جز 4 کیلومتر پیشروی هیچ دستاورد دیگری به‌دست نیامد،
در صورتی که در جنگ سال 1982 اسرائیل ظرف یک هفته به بیروت رسیده بود و در جنگ 33روزه نیز در هفته سوم به لیطانی رسید،
همچنین به‌خلاف ادعای انهدام ذخائر موشکی حزب‌الله، این گروه علاوه بر حفظ توان موشکی خود، در روزهای پایانی در پردامنه‌ترین حملات خود از ابتدای جنگ بارها تل‌آویو و حیفا را هدف قرار داد که بسیاری از کارشناسان را با حیرت مواجه کرد.
حزب‌الله با وجود آنکه از تعیین‌کننده بودن میدان عقب‌نشینی نکرد اما هیچ‌وقت چه در دوران شهید نصرالله و چه در دوران شیخ نعیم قاسم، دست رد به مذاکرات و ابتکارهای صلح نزد و همواره نقش مثبتی در این جریان ایفا می‌کرد،
در توافق اخیر نیز حزب‌الله با دفاع از موضع دولت لبنان، از توافق آتش‌بس حمایت کرد.
براساس توافق موجود، حزب‌الله این فرصت را دارد که به بازسازی توان خود بپردازد که حملات هوایی روزمره آن را با مشکلات زیادی مواجه کرده بود،
همچنین حزب‌الله می‌تواند به بازسازی ساختار نظامی، امنیتی و کادر خود بپردازد.
یکی از چالش‌های مهم پیش‌ِروی حزب‌الله در آینده نزدیک، حضور سیاسی این حزب و انتخاب رئیس جمهور لبنان است که چندسال اخیر به بن‌بست رسیده است.
با توجه به عزم مخالفان مقاومت به‌رهبری سمیر جعجع و جریان 14 مارس که حالا حمایت آمریکا را بیشتر احساس می‌کنند، نیاز به حضور قوی حزب‌الله که یکی از مهم‌ترین فراکسیون‌های پارلمانی را همراه جنبش امل و چند جریان مسیحی متحد خود در اختیار دارد، احساس می‌شود در روند سیاسی پیش‌ِرو تعیین‌کننده باشد.
با توجه به تجربه تاریخی حزب‌الله در تنظیم معادله میدان و سیاست، در ماه‌های آتی شاهد کنش‌های تعیین‌کننده این حزب در عرصه سیاست لبنان خواهیم بود تا روند آینده این آتش‌بس دقیق‌تر مشخص شود.
پایان پیام/+