اتصال اقتصادی شبه‌قاره هند و جنوب شرق آسیا به اوراسیا و بالعکس، به گسترش تجارت خارجی کشورهای ذینفع کمک می‌کند که تجاری‌سازی این کریدور ، نیازمند اجرای چندین راهکار است.
با تحولات جهانی و رخدادهای سیاسی از جمله فروپاشی شوروی در 1991، انسداد کانال سوئز در سال 2021 و وقوع جنگ روسیه و اوکراین، توجه به سمت کریدور شمال-جنوب بیش از پیش افزایش یافت و دولت ایران نیز تعهد خود را نسبت به آن تجدید کرده‌است.
کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) در سپتامبر 2000 در سن‌پترزبورگ توسط ایران، روسیه و هند به توافق رسید. این کریدور شامل مسیرهای کشتیرانی، ریلی و جاده‌ای است که برای جابه‌جایی کالا بین هند، روسیه، ایران، اروپای شرقی و غربی، آسیای مرکزی، قفقاز، اقیانوس هند و خلیج فارس طراحی شده است.
هدف اولیه این کریدور اتصال و ارتقای همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین هند، ایران، روسیه و اروپا عنوان شده بود که به عنوان جایگزینی برای مسیر دریایی سنتی کانال سوئز عمل می‌کرد.
اعضای فعلی این کریدور هند، ایران، روسیه، آذربایجان، قزاقستان، ارمنستان، بلاروس، تاجیکستان، قرقیزستان، عمان، سوریه، ترکیه، اوکراین و بلغارستان (ناظر) هستند. ترکمنستان در حال حاضر عضو رسمی نیست اما احتمالاً پس از دعوت رسمی مودی، نخست وزیر هند، به این کریدور ملحق خواهد شد.
کریدور شمال-جنوب ابتکار جدیدی نیست؛ این مسیر باستانی توسط تجار اروپایی، هندی و بسیاری دیگر از کشورهای خارجی برای دستیابی به بازارهای آسیای مرکزی و شرق اروپا مورد استفاده قرار می گرفت.
مطابق نظر کارشناسان، در زمان سلسله صفویه که یکی از مهم‌ترین دوره‌های پادشاهی ایران از 1501 تا 1736 میلادی (1148–907 هجری قمری یا 880–1114 هجری شمسی) به حساب می‌آید، تخمین زده می‌شود که حدود 10000 تاجر هندی در سراسر امپراتوری پراکنده بودند.
توسعه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب بخشی از تلاش‌ها برای بهبود اتصال منطقه‌ای و یکپارچگی اقتصادی در اوراسیا است. این کریدور به پویایی تجارت کمک کرده و در عین حال مسیرهای جایگزینی برای تجارت جهانی ارائه می‌دهد.
در دو سه سال گذشته، کریدور شمال-جنوب در آستانه عبور از کریدور ارتباطی به کریدور تجاری بوده و در پی آن، افزایش ترافیک ترانزیت کالا، انرژی و فناوری در سراسر کریدور رقم خواهد خورد. این تجاری‌سازی مزایای اقتصادی برای ایران به همراه دارد که با سرمایه گذاری بر موقعیت جغرافیایی استراتژیک و شبکه گسترده راه‌آهن خود، می‌تواند درآمد ترانزیتی چند میلیارد دلاری برای کشور و امکان مهار تورم را داشته باشد.
مهدی باقری، کارشناس حمل و نقل و ترانزیت، عنوان کرد اتصال هند به آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه در کنار اتصال کشورهای خلیج‌فارس به اروپا، مزیت‌های جغرافیایی ایران را فرصتی بی‌بدیل به منظور هم‌بندی سیاسی-امنیتی-اقتصادی با کشورهای ذینفع قرار خواهد داد که می‌تواند در جانمایی ایران در نظم نوین جهانی که با شتاب روزافزون تحولات جهانی همراه شده است، کمک کند.
باقری افزود: در ترانزیت کریدور شمال-جنوب باید به تجاری‌سازی این کریدور عبوری از مسیر ایران، دیپلماسی فعال و فراگیر، تسهیل و بهینه‌سازی فرآیندهای ترانزیتی در مرزها و اجماع‌سازی بازرگانان برای استفاده از این کریدور توجه کرد تا بتوان از پنجره فرصت باقی‌مانده جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه بهره برد.
پایان پیام/