باشگاه خبرنگاران پویا؛ با اعلام عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی طرح حذف رأی ممتنع از فرایند رسیدگی‌ها و رأیگیریهای مجلس اعلام وصول شد.
در نشست علنی مجلس شورای اسلامی محمد رشیدی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی طرح حذف رأی ممتنع از فرایند رسیدگی‌ها و رأیگیریهای مجلس را اعلام وصول کرد.
این طرح پس از اعلام وصول وارد کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس میشود و پس از بحث و بررسی اعضای کمیسیون گزارش آن به هیئت رئیسه و سپس به صحن مجلس ارجاع خواهد شد.
رأی ممتنع چیست؟
یکی از حقوقی که در آیین‌نامه داخلی مجلس برای نمایندگان در زمان رأی‌گیری به طرح‌ها و لوایح در صحن مجلس در نظر گرفته شده است امکان رأی دادن به صورت ممتنع است.
رأی ممتنع نوعی از رأی میان موافق و مخالف محسوب میشود و نشان دهنده این است که شخص رأی‌دهنده نظر مثبت یا منفی‌ای درخصوص موضوعی که به رأی گذاشته شده ندارد.
اما این رأی در بسیاری از اوقات تبدیل به ابزاری برای اهمال‌کاری و ترک فعل نمایندگان مجلس شده تا جایی که در بسیاری از موارد همین آراء ممتنع سبب عدم تصویب یک طرح یا لایحه مهم و حیاتی در مجلس میشود.
قابل ذکر است که آراء ممتنع در بعضی از شرایطی مانند رأی اعتماد به وزرای دولت نقش رأی منفی یا عدم اعتماد را ایفا میکند و همچنین در استیضاح وزیر نیز رأی ممتنع نقش مثبت و موافق وزیر استیضاح شده را دارد که این هم از جمله معضلات رأی ممتنع به حساب می‌آید.
علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران پویا به گلایه رهبری در خصوص رأی ممتنع نمایندگان مجلس اشاره کرد و گفت: رأی ممتنع در مجلس شورای اسلامی معنا ندارد و یک نماینده باید با تحقیق و اطلاعات کافی درباره یک طرح به صحن مجلس وارد شود.
وی تاکید کرد:رأی ممتنع در بسیاری از مواقع تأثیر رأی مخالف را دارد.
حذف رأی ممتنع در دوره‌های پیشین مجلس
در دوره‌های مختلف مجلس مسئله حذف رأی ممتنع نیز مطرح شده بود که مورد موافقت نمایندگان واقع نشده بود.
به عنوان مثال در سال 1392 حذف رأی ممتنع یکی از موضوعاتی بود که توسط برخی نمایندگان مطرح و تبدیل به محل بحث میان نمایندگان مخالف و موافق شده بود.
عبدالرضا مصری، سخنگوی هیئت رئیسه وقت مجلس رأی ممتنع را یکی از نکات ابهام‌انگیز در موضوع رأیگیریهای مجلس خواند و تأکید کرد: وجود رأی ممتنع زمینه رفع مسئولیت نمایندگان را فراهم میکند و فضا را برای بی‌توجهی و پیگیری نکردن اطلاعات از سوی نماینده ایجاد میکند.
عزت‌الله یوسفیان‌ملا، رئیس کمیسیون آیین‌نامه داخلی وقت مجلس رأی ممتنع را حق نمایندگان دانست و گفت: وقتی یک نفر به قناعت وجدانی نرسیده و حالت بینابینی دارد، نمی‌تواند نظر مثبت یا منفی بدهد بنابراین رأی ممتنع میدهد.
در همان زمان کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس جلسه‌ای را با حضور علی لاریجانی، رئیس مجلس وقت در رابطه با پیشنهادات نمایندگان برای اصلاح آیین نامه داخلی مجلس برگزار کرد که یکی از پیشنهادات موضوع حذف رأی ممتنع بود که در نهایت مورد موافقت کمیسیون قرار نگرفته بود.
اعتراض رهبری به رأی ممتنع نمایندگان
این مسئله با اعتراض رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همراه بوده است.
ایشان در دیداری که در سال 1392 با نمایندگان مجلس داشتند گلایه‌شان را نسبت به ممتنع رأی دادن برخی نمایندگان ابراز کردند و فرمودند:
«بنده خودم هم در مجلس بودم و این موارد را از نزدیک تجربه کردم - وقتی که لایحه به کمیسیون داده میشود و در معرض دید این نماینده قرار میگیرد، گاهی با این لایحه مثل یک کار مربوط به شخص خود رفتار میکند؛ دقت میکند، مطالعه میکند، تحقیق میکند، با کارشناس می‌نشیند مباحثه میکند، مطلب را در ذهن خود به صورت محقَّق ترسیم میکند؛ گاهی هم نه، لایحه می‌آید یا مثلاً طرحی در مجلس میخواهد تصویب شود، این نماینده خیلی محتوای لایحه و طرح را نمیداند، خیلی احساس مسئولیت نمیکند، رسیدگی نمیکند؛ نه در کمیسیون، نه در صحن مجلس. این رأی «آری» یا «نه» او به یک چنین لایحه یا طرحی، خالی از شبهه نیست؛ رأی ممتنع او هم خالی از شبهه نیست. ما که نیامدیم اینجا بنشینیم رأی ممتنع بدهیم؛ ما آمده‌ایم بگوئیم این بشود، این نشود. رأی ممتنع مال آنجائی است که انسان زحمت خودش را کشید، کار خودش را کرد، بالاخره ذهنش به جائی نرسید؛ خب، اینجا البته انسان رأی ممتنع میدهد؛ مثل فقیه و مجتهدی که زحمت خودش را میکشد، به منابع مراجعه میکند، ادله‌ی اجتهادی و ادله‌ی فقاهتی را می‌بیند، بعد ذهنش به جائی نمیرسد؛ میگوید خب، اینجا احتیاط کنید؛ میگوید من رأی ندارم، فتوا ندارم. رأی ممتنع مال اینجا است؛ اما اینکه ما مطالعه نکنیم، کار نکنیم، بعد برای اینکه خودمان را اسیر «آری» یا «نه» بی‌دلیل و غیر مستند نکرده باشیم، میگوئیم خیلی خوب، ما رأی ممتنع میدهیم! این نمیشود. پس یکی از کارهای بسیار مهم و لازم و اصلی در مجلس، همین کار بر روی لوایح است؛ چه لوایحی که دولت میفرستد، چه طرحهائی که خود شما در مجلس آنها را تنظیم میکنید. واقعاً باید کار شود.»
دیدگاه مردم و کارشناسان چیست؟
مسئله رأی ممتنع همواره گلایه کارشناسان و حتی عامه مردم را دربرداشته است و یکی سؤال‌هایی که همواره از سوی مردم مطرح میشود این است که چرا یک نفر به عنوان نماینده مردم به مجلس وارد میشود و از امکانات و تسهیلات به خصوص نماینده مجلس بودن استفاده میکند اما در طرح‌ها و لوایح مشارکت نمیکند و رأی ممتنع میدهد.
کارشناسان معتقدند که در دوره‌های قبلی مجلس شورای اسلامی به دلیل عدم وجود شفافیت در آراء نمایندگان، آنها از حذف رأی ممتنع استقبال نمی‌کردند.
در مجلس فعلی مسئله شفافیت آراء به عنوان یک قانون به تصویب رسیده و آراء نمایندگان به طرح‌ها و لوایح در سامانه شفافیت آراء نمایندگان قابل مشاهده است و این امر احتمال کشیده شدن این موضوع را به عنوان یک طرح در صحن علنی مجلس و حتی تبدیل شدن این موضوع به عنوان یک قانون را بالا می‌برد.
اکنون باید منتظر ماند و در ادامه دید کمیسیون آیین‌نامه داخلی و هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی چه تصمیمی در این باره خواهند گرفت.
پایان پیام/