با رشد مصرف روزانه بنزین به بیش از 134 میلیون لیتر در روز و ناترازی 14 میلیون لیتری میان تولید و مصرف کشورمان، در حال حاضر سالیانه 5.5 میلیارد دلار از منابع ارزی کشورمان، صرف خرید و واردات بنزین می‌شود! و این عدد طی 3 یال آینده به 16 میلیارد دلار در سال خواهر رسید! در حالیکه صرفاً با برقی‌سازی فقط نیمی از خودروهای داخلی به راحتی می‌توانیم روزانه 70 میلیون لیتر در مصرف بنزین صرفه‌جویی کنیم!
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا؛ میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در تابستان امسال به 134.3 میلیون لیتر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، روزانه حدود پنج میلیون لیتر افزایش داشته است. بیشترین میزان مصرف نیز در روز 22 شهریور با 154.7 میلیون لیتر ثبت شده است!
بر پایه آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، میانگین مصرف در ماه‌های تیر، مرداد و شهریور به‌ترتیب 123.5، 137.7 و 141.7 میلیون لیتر بوده است. رشد چشمگیر جابه‌جایی‌های بین‌شهری، استفاده گسترده از خودروهای شخصی و ترافیک درون‌شهری از عوامل اصلی افزایش مصرف بنزین در ماه‌های گرم سال بوده‌اند.
در حالی که مصرف بنزین رکوردهای تازه‌ای ثبت می‌کند، تولید روزانه این فرآورده در کشور حدود 120 میلیون لیتر است. به این ترتیب، ایران با ناترازی روزانه نزدیک به 14 میلیون لیتر مواجه است؛ فاصله‌ای که در حال حاضر، منجر به واردات بنزین و ارزبری فاجعه‌باری شده به گونه‌ای که در حال حاضر سالیانه 5.5 میلیارد دلار از منابع ارزی کشورمان، صرف خرید و واردات بنزین می‌شود!
برآوردها نشان می‌دهد اگر روند کنونی ادامه یابد، تا سال 1407 در هر سال مجبور به تخصیص 16 میلیارد دلار برای واردات بنزین خواهیم بود!
ناکارآمدی خودروسازی و الگوی مصرف سوخت
یکی از دلایل اصلی بالا بودن مصرف بنزین در کشورمان و ناترازی شدید آن، ناکارآمدی صنعت خودروسازی است. خودروهای تولید و مونتاژ داخل به‌طور میانگین 2.5 برابر استاندارد جهانی در حوزه خودروهای درون‌سوز، سوخت مصرف می‌کنند!
اگر خودروهای ساخت داخل مطابق با استانداردهای جهانی تولید می‌شدند، مصرف روزانه بنزین می‌توانست بین 50 تا 60 میلیون لیتر کاهش یابد و کشور به جای واردکننده، صادرکننده بنزین می‌بود و از محل صادرات بیش از 15 میلیارد دلار درآمد ارزی کسب می‌کردیم.
هاشم اورعی؛ کارشناس انرژی با انتقاد از ساختار فعلی صنعت خودرو کشورمان می‌گوید: در حال حاضر هر خودروسازی هر محصولی را که بخواهد تولید می‌کند، بی‌آنکه دغدغه مصرف سوخت یا تناسب با نیاز کشور را داشته باشد. در بسیاری از کشورها خرید خودرو تنها پس از از رده خارج کردن خودروی فرسوده مجاز است، اما در ایران چنین نظامی وجود ندارد.
شکاف قیمتی و مافیای سوخت
بخشی از بنزین و گازوئیل تولیدی نیز از مسیر قاچاق از کشور خارج می‌شود؛ به گفته رئیس مجلس، روزانه 20 تا 30 میلیون لیتر سوخت در ایران قاچاق می‌شود که حدود نیمی از آن گازوئیل است.
این در حالیست که برخی نیروگاه‌ها به‌دلیل کمبود همین سوخت تعطیل یا با ظرفیت محدود فعالیت می‌کنند.
قاچاق سوخت در ایران نه پدیده‌ای تازه، بلکه شبکه‌ای سازمان‌یافته است. بنزین قاچاق عموماً به ترکیه و گازوئیل به پاکستان و عراق منتقل می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد سود قاچاق سوخت دقیقه‌ای بیش از یک میلیارد تومان برای قاچاقچیان است!
سودی که از اختلاف چشمگیر قیمت سوخت در ایران با کشورهای همسایه ناشی می‌شود. تا زمانی که این شکاف قیمتی ادامه دارد، مهار مافیای سوخت عملا غیرممکن خواهد بود.
مسیر اصلاح؛ از قیمت تا ساختار
راه‌حل بحران سوخت، صرفاً در افزایش قیمت خلاصه نمی‌شود. افزایش ناگهانی نرخ بنزین می‌تواند موج جدیدی از تورم را به‌دنبال داشته باشد، زیرا حدود 40 درصد هزینه تولید و توزیع کالاها به بخش حمل‌ونقل مربوط است. از سوی دیگر، پایین بودن قیمت فعلی موجب شده بخش قابل‌توجهی از مردم به جای استفاده از ناوگان عمومی، از خودروهای شخصی استفاده کنند.
بنابراین، اصلاح قیمت باید در چارچوب یک برنامه جامع انرژی و حمل‌ونقل اجرا شود. توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و برقی، تولید خودروهای کم‌مصرف، واردات خودروهای برقی، هیبریدی، واردات خودروهای کم‌مصرف و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های صرفه‌جویی، اقداماتی هستند که در کنار اصلاح تدریجی قیمت می‌توانند ناترازی بنزین را کنترل کنند.
خودروهای برقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها برای رسیدن به ناوگان حمل‌ونقل پایدار هستند که مزایای متعددی برای اقتصاد و محیط‌زیست دارند. این خودروها با حذف کامل مصرف بنزین و گازوئیل، به کاهش قابل‌توجه تقاضا برای سوخت‌های فسیلی و در نتیجه صرفه‌جویی ارزی کشور کمک می‌کنند.
از سوی دیگر، با کاهش آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسید کربن و ذرات معلق، نقش مؤثری در بهبود کیفیت هوای شهرهای بزرگ و کاهش هزینه‌های درمانی ناشی از آلودگی دارند. هزینه نگهداری پایین‌تر نسبت به خودروهای بنزینی، بازده انرژی بالاتر، و امکان استفاده از منابع تجدیدپذیر برای شارژ، از دیگر مزایای خودروهای برقی است که در صورت توسعه زیرساخت‌های لازم، می‌تواند به یکی از پایه‌های اصلی اصلاح الگوی مصرف سوخت در کشور تبدیل شود.
در پایان باید گفت، افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد اما این اقدام تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که در چارچوب یک برنامه جامع انرژی و حمل‌ونقل اجرا شود.
دولت باید همزمان با اصلاح تدریجی قیمت، بر ارتقای کیفیت خودروهای داخلی، توسعه ناوگان عمومی برقی و گسترش زیرساخت‌های صرفه‌جویی سوخت همچنین جلوگیری سوخت به کشورهای همسایه تمرکز کند.
اگر سیاست افزایش قیمت بدون اصلاح ساختارها، نظارت و حمایت اجتماعی اجرا شود، نه‌تنها ناترازی سوخت برطرف نخواهد شد، بلکه می‌تواند به افزایش تورم و نارضایتی عمومی منجر شود. رویکرد متوازن و تدریجی، تنها مسیر پایدار برای عبور از بحران بنزین است.
انتهای پیام/