باشگاه خبرنگاران پویا: تراکم‌سازی و رشد بی‌رویه ارتفاع ساختمان‌ها در تهران بدون در نظر گرفتن استانداردهای معماری پایدار، به بحران زیست‌محیطی و اجتماعی منجر شده است که بازنگری جدی در سیاست‌گذاری‌های شهری را اجتناب‌ناپذیر کرده‌است.
توسعه شهر تهران به دلیل رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا برای مسکن، به سمت تراکم‌سازی و ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه سوق یافته‌است.
در نگاه اول، توسعه عمودی شهری می‌تواند به عنوان راه‌حلی برای کنترل گسترش بی‌رویه شهرها و حفظ اراضی طبیعی قلمداد شود، اما این روند در تهران به دلیل نبود سازوکارهای مشخص و استانداردهای لازم، به بحران زیست محیطی تبدیل شده است.
افزایش بی‌ضابطه ارتفاع ساختمان‌ها و ساخت‌وسازهای متراکم، موجب اختلال در تهویه طبیعی شهر و محبوس شدن آلاینده‌ها در سطوح پایینی جو شده‌است. این مسئله به‌ویژه در مناطق پرتراکم شهری، کیفیت هوا را به شکل قابل‌توجهی کاهش داده و سلامت شهروندان را تهدید می‌کند.
در کنار این معضل، عدم توجه به طراحی اقلیمی و اصول معماری پایدار در ساخت ساختمان‌ها، موجب افزایش مصرف انرژی شده است.
ساختمان‌هایی که بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی ساخته می‌شوند، به دلیل ضعف در عایق‌بندی حرارتی و طراحی نامناسب، نیازمند مصرف بالای انرژی برای سرمایش و گرمایش هستند.
در این شرایط، انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا تشدید شده و هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی بیشتری به شهر و ساکنان آن تحمیل می‌شود.
مسکن به عنوان یکی از عوامل کلیدی کیفیت زندگی، در تهران دچار بحران کیفی شده است. تمرکز بر افزایش تعداد واحدهای مسکونی و ساخت‌وسازهای سریع‌الاجرا، موجب شده تا معیارهای طراحی پایدار و استانداردهای زیست‌محیطی در اولویت قرار نگیرند.
طبق نظر کارشناسان، ساختمان‌های جدید نه‌تنها فاقد کیفیت لازم هستند، بلکه فشار مضاعفی بر محیط زیست و منابع انرژی وارد می‌کنند.
این روند نیازمند بازنگری جدی و اجرای سازوکارهایی است که اجازه ساخت‌وساز را تنها به پروژه‌هایی می‌دهد که اصول معماری پایدار را رعایت کرده و به معیارهایی نظیر عایق‌بندی مناسب، طراحی هماهنگ با اقلیم و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر پایبند باشند.
در سایر کشورهای جهان، سیاست‌گذاری‌های سخت‌گیرانه‌ای برای کنترل آلودگی و مصرف انرژی در ساختمان‌ها اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال، در کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه، دریافت گواهی عملکرد انرژی برای ساختمان‌ها الزامی است. این گواهی میزان مصرف انرژی هر ساختمان را ارزیابی کرده و استانداردهایی مانند عایق‌بندی مناسب، استفاده از سیستم‌های هوشمند انرژی و مصالح پایدار را اجباری می‌کند.
همچنین در شهرهای پیشرفته‌ای مانند توکیو و کپنهاگ، ارتفاع ساختمان‌ها بر اساس جهت‌گیری جریان هوا و حفظ تهویه طبیعی شهر کنترل می‌شود تا از محبوس شدن آلاینده‌ها جلوگیری شود.
برخی از کشورها، مانند چین و امارات، نصب پنل‌های خورشیدی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را برای ساختمان‌های جدید الزامی کرده‌اند. این اقدامات موجب کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی و در نتیجه کاهش آلودگی محیط زیست می‌شود.
در کنار این سیاست‌ها، طراحی اقلیمی ساختمان‌ها با توجه به شرایط آب‌وهوایی هر منطقه و استفاده از مصالح ساختمانی پایدار و قابل بازیافت، از دیگر راهکارهای مؤثر در کنترل بحران آلودگی هوا و انرژی است.
مائده کریمی قهی، کارشناس مسکن و شهرسازی، اظهار کرد: تهران به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین کلان‌شهرهای جهان، بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازنگری در سیاست‌های ساخت‌وساز و اولویت‌بخشی به محیط زیست است.
وی ادامه داد: رعایت اصول معماری پایدار و اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه در صدور مجوزهای ساخت‌وساز، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند.
کریمی تصریح کرد: به هر پروژه‌ای نباید اجازه ساخت داده شود، مگر آن که معیارهایی مانند کاهش مصرف انرژی، استفاده از فناوری‌های تجدیدپذیر و طراحی مناسب با شرایط اقلیمی در آن لحاظ شده باشد.
توسعه شهری پایدار نه‌تنها به حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کمک می‌کند، بلکه سلامت و کیفیت زندگی شهروندان را بهبود می‌بخشد. تهران برای خروج از بحران آلودگی و بازگشت به هوای پاک، نیازمند سیاست‌گذاری‌هایی است که در آن احترام به محیط زیست و توجه به اصول پایدار، محور اصلی توسعه شهری باشد.
پایان پیام/