باشگاه خبرنگاران پویا؛ حزب بعث سوریه سال‌ها قدرت در این کشور را در دست داشت اما با سقوط رژیم اسد این حزب از طرف مردم و حاکمان جدید دیگر اجازه فعالیت ندارد و پس از سال‌ها انحلال خود را اعلام کرد، همزمان با این انحلال احمد الشراء به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت سوریه معرفی شد.
چند روز پس از آنکه شورشیان در سوریه، حکومت بشار اسد را سرنگون کردند، حزب حاکم بعث اعلام کرد که فعالیت‌های خود را به حالت تعلیق در می‌آورد، این تصمیم نشان‌دهنده تغییری شگفت‌انگیز در سرنوشت این حزب است که بیش از شش دهه قدرت را در دست داشت، بسیاری از اعضای رهبری حزب خود را مخفی کردند و برخی از آن‌ها از کشور فرار کردند.
در اقدامی نمادین، حاکمان جدید سوریه، مقر سابق حزب در دمشق را به مرکزی تبدیل کرده‌اند که در آن، اعضای سابق ارتش و نیروهای امنیتی برای ثبت‌نام و تحویل سلاح‌های خود صف می‌کشند. درخواست‌ها برای انحلال رسمی حزب سوسیالیست بعث عربی که از سال 1963 بر سوریه حکومت کرده بود، در حال افزایش بود.
بالاخره حزب بعث پس از سال‌ها حضور در قدرت انحلال خود را اعلام کرد، اما این تنها گروهی نبود که توسط مقامات منحل شد، تمام گروه‌های مسلح نیز به‌طور رسمی منحل شدند، و برنامه این است که نیروهای مخالف پیشین در یک ساختار حکومتی جدید ادغام شوند.
یکی از گروه‌های منحل‌شده، هیئت تحریر الشام (HTS) بود که رهبر آن، احمد الشراء، اکنون به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت سوریه منصوب شده است.
این اقدام چندان غافلگیرکننده نبود، زیرا مقامات دولت انتقالی سوریه هفته‌ها پیش اعلام کرده بودند که HTS و دیگر گروه‌ها منحل خواهند شد، بااین‌حال، انحلال حزب بعث، پس از بیش از شش دهه حکومت تک‌حزبی، لحظه‌ای نمادین محسوب می‌شود.
رئیس‌جمهور جدید
احمد الشراء، رهبر موقت سوریه، رسماً به‌عنوان رئیس‌جمهور دوره انتقالی معرفی شد و قانون اساسی کشور که در سال 2012 تصویب شده بود، به حالت تعلیق درآمد.
گروه‌های مسلح مختلفی که به دمشق حمله و رژیم پیشین را سرنگون کردند، منحل شدند تا در نهادهای رسمی دولتی ادغام شوند.
خبرگزاری دولتی سانا گزارش داد که «تمام جناح‌های نظامی منحل شده‌اند و در نهادهای دولتی ادغام خواهند شد.»، همچنین انحلال ارتش رژیم سابق، سازمان‌های امنیتی آن و حزب بعث که مدت‌ها در قدرت بود، اعلام شد.
گذشته حزب
حزب بعث سوسیالیست عربی در سال 1947 توسط دو سوری، میشل عفلق و صلاح‌الدین بیطار، به‌عنوان یک حزب ملی‌گرای عربی و سوسیالیستی تأسیس شد، شاخه سوری این حزب بخشی از یک جنبش منطقه‌ای پان‌عربی بود.
حزب بعث در سوریه طی یک کودتای نظامی در سال 1963 به قدرت رسید دقیقاً همان سالی که این حزب در عراق نیز قدرت را به‌دست گرفت، سه سال بعد، در سال 1966، جناحی از حزب به‌رهبری صلاح جدید و حافظ اسد (یک ژنرال بعثی و پدر بشار اسد) کودتایی داخلی انجام دادند تا عفلق و بیطار را برکنار کنند.
حافظ اسد در سال 1970 کودتایی دیگر انجام داد و کنترل کامل حزب را در دست گرفت. او تا زمان مرگش در سال 2000 بر حزب حکومت کرد. پس از او، پسرش بشار اسد قدرت را به‌دست گرفت و تا 8 دسامبر 2024، زمانی که به‌دنبال پیشروی سریع مخالفان سوری به مسکو رفت، در قدرت باقی ماند.
فردای سقوط اسد
در سوریه، سه روز پس از سقوط اسد، بیانیه‌ای از سوی حزب بعث منتشر شد که از همه اعضا خواست سلاح‌ها و خودروهای دولتی را به مقامات جدید تحویل دهند.
در 24 دسامبر، محمد مرهی، عضو حزب و سرهنگ سابق ارتش، میان صدها نفری بود که مقابل مقر سابق حزب صف کشیدند و سلاح‌های خود را تحویل دادند.
مرهی گفت که حزب بعث باید فرصت دیگری داشته باشد، زیرا اصول آن خوب است اما در طول دهه‌ها مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. با این حال، او افزود که ممکن است بخواهد به حزب دیگری بپیوندد، اگر سوریه در آینده به یک دموکراسی چندحزبی تبدیل شود.
او یک تپانچه ماکاروف ساخت شوروی را تحویل داد و به‌ازای آن سندی دریافت کرد که نشان می‌داد پس از مصالحه با مقامات جدید، می‌تواند آزادانه در کشور حرکت کند.
او گفت: «می‌خواهم دوباره یک شهروند عادی سوری باشم و برای ساختن سوریه‌ای جدید تلاش کنم».
انحلال هیئت تحریر الشام
پس از بهار عربی سال 2011 که به جنگ داخلی سوریه منجر شد، مخالفان اسد به گروه‌های مختلفی تقسیم شدند؛ جبهه النصره یکی از شاخه‌های القاعده بود که بعدها از این گروه جدا شد و هیئت تحریر الشام (HTS) را تشکیل داد.
HTS کنترل بخش‌هایی از شمال سوریه را در دست گرفت و از ادلب به‌عنوان پایگاه خود استفاده کرد.
در اواخر 2024، این گروه عملیات بازپس‌گیری شهرهای اصلی سوریه ـ شامل حلب، حما، حمص و دمشق ـ از دست رژیم اسد را رهبری کرد. پس از سقوط رژیم، احمد الشراء به‌عنوان رهبر موقت سوریه ظاهر شد و با دیپلمات‌های خارجی و مقامات محلی دیدار کرد، بااین‌حال، HTS از مدت‌ها پیش اعلام کرده بود که قصد دارد خود را منحل کند تا دولت جدیدی تشکیل شود.
هدف میان‌مدت و بلندمدت دولت جدید این است که یک کشور با نهادهای رسمی تشکیل دهد، برنامه آن‌ها این است که HTS و دیگر گروه‌های شورشی را در یک نیروی امنیتی رسمی ادغام کنند که شامل ارتش، پلیس، امنیت عمومی و کنترل مرزی خواهد بود.
به‌گفته دولت جدید سوریه تمام گروه‌های مسلح باید منحل شوند، بعد از انحلال گروه هیئت تحریر الشام چندین گروه مسلح انحلال خود را اعلام کردند که اسامی آن‌ها به‌شرح زیر است:
حرکة احرار الشام الاسلامیة، جیش العزة، جیش النصر، انصار التوحید، فیلق الشام، الفرقة الساحلیة، جیش الاحرار، صقور الشام، جیش الثانی، جیش النخبة، جیش الاسلام، انصار الاسلام، الحزب الاسلامی الترکستانی، المهاجرین و الانصار، حرکة نورالدین الزنکی، الجبهة الشامیة.
زمان تشکیل دولت جدید
الشراء پیش‌تر وعده داده بود که بر گذار سیاسی سوریه نظارت کند، یک گفت‌وگوی ملی برگزار کند، یک دولت فراگیر تشکیل دهد و در نهایت انتخابات برگزار کند، بااین‌حال، او گفته است که ممکن است تا چهار سال طول بکشد تا انتخابات انجام شود.
البته این چهار سال نیز در هاله‌ای از ابهام است و هیچ زمان مشخصی از سوی دولت جدید اعلام نشده است.
پایان پیام/+