باشگاه خبرنگاران پویا؛ اهمیت بالای اتصال ریلی دریای خزر به بنادر جنوبی کشور ایجاب می‌کند برنامه‌ریزی جامعی به‌منظور حداکثرسازی ترانزیت کالا و ارتقای جایگاه ژئوپولیتیک ایران در اوراسیا صورت گیرد.
ایران به‌خاطر موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، می‌تواند به‌عنوان یک پل ارتباطی میان پنج حوضه دریایی شامل خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه عمل کند و رقبا در تلاش هستند که این دسترسی‌ها را محدود یا مختل کنند.
کریدورهای عبوری از ایران در چند سال اخیر رونق گرفته است، به‌طوری که تکمیل و توسعه کریدورهای شمال ت جنوب و شرق ت غرب در دستور کار سیاست خارجی کشور گنجانده شده است. پروژه‌هایی از جمله خطوط ریلی چابهار ت زاهدان، رشت‌ت آستارا، شلمچه‌ت بصره و سایر موارد که در حال پیگیری هستند، توسعه ترانزیت و حملونقل کانتینری کشور را تسهیل می‌کنند.
یکی از پروژه‌های حائز اهمیت کشور در راستای انتفاع از مزایای جغرافیایی و ترانزیت کالا، راه‌آهن رشت ـ کاسپین برای اتصال دو دریای واسط کریدور شمال ـ جنوب است، این خط ریلی که دریای خزر را پس از بندر امیرآباد به دریای عمان و خلیج فارس متصل می‌کند، در سال جاری به شبکه ریلی کشور متصل شد.
از زمستان سال 1397 و در قالب تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان منطقه آزاد انزلی و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور، عملیات احداث خط ریل ایستگاه پیربازار رشت به مجتمع بندری کاسپین آغاز شد و این طرح ملی در تابستان سال جاری مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
با توجه به این‌که بنادر جنوبی کشور عمدتاً برای ورود کالاهای اساسی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر ظرفیت آن‌ها به این منظور اختصاص یافته است، توجه بیشتری به پتانسیل و دسترسی بنادر شمالی برای صادرات و ترانزیت کالا ضروری است. اتصال ریلی کاسپین می‌تواند تبادلات میان کشورهای حاشیه دریای خزر را افزایش دهد و ارتباط مستقیم بین ایران و روسیه را برقرار کند.
در زمان حاضر، ظرفیت بنادر شمالی ایران حدود 35 میلیون تن است که از این میزان، تنها 7 میلیون تن (20 درصد) مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراودات تجاری بین کشورهای شمالی و جنوبی ایران با تکیه بر دریای خزر می‌تواند به افزایش ظرفیت عملیاتی این بنادر کمک کند.
ظرفیت بنادر شمالی را نباید صرفاً برای اتصال به روسیه یا کشورهای شرق اروپا در نظر گرفت. در سال‌های گذشته، برگزاری نشست‌های مختلف با کشورهای چین و قزاقستان به‌منظور افزایش مراودات تجاری از طریق کریدور ترکیبی چین ـ قزاقستان ـ ایران صورت گرفته است که می‌تواند کاهش هزینه و زمان برای تجار را در پی داشته باشد.
براساس آمارهای منتشرشده، تاکنون بیش از 10 هزار TEU کانتینر از چین با روش حملونقل ترکیبی به بندر کاسپین وارد و یا صادر شده است که علاقه کشورهای حاشیه دریا‌ی‌خزر به همکاری در مسیرهای عبوری از دریای خزر، رقابت و جذابیت تجاری در این دریا را افزایش داده است.
با اتصال خط ریلی رشت به اسکله رو‌ـ‌رو مجتمع بندری کاسپین منطقه آزاد انزلی، نه‌تنها مسیر ریلی دو دریای شمالی و جنوبی کشورمان به یکدیگر متصل شده است، بلکه زمینه تجاری‌سازی کریدور شمال ـ جنوب مهیا گردیده است و ایران نقشی پررنگ‌تر در مناسبات اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای حاشیه دریای کاسپین با سواحل جنوبی خلیج فارس پیدا خواهد کرد.
اتصال ریلی بندر امیرآباد در زمان حاضر برقرار است، اما موفقیت چندانی در زمینه ترانزیت کالا به دست نیامده است. بررسی و تحلیل چالش‌های پیش‌ِروی این قضیه، می‌تواند به بهبود بهره‌برداری از بندر کاسپین کمک شایانی کند.
با وجود اهمیت بالای اتصال ریلی دریای خزر به بنادر جنوبی کشور، هنوز برنامه‌ریزی منسجم و جامعی برای استفاده بهینه از ظرفیت‌های بندر کاسپین انجام نشده است و اهمیت این بندر و اتصال دو دریا می‌طلبد بازنگری و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای ترانزیت کالا در این مسیر به همکاری و مشارکت بخش غیردولتی صورت گیرد.
محمدمهدی کریمی قهی، کارشناس حملونقل و ترانزیت
پایان پیام/+