باشگاه خبرنگاران پویا: روابط ایران و سودان در دو دهه اخیر تحت شعاع قطع روابط کشور های عربی با ایران در سال 2016 بود؛ اما در چند سال اخیر به دنبال بالاگرفتن جنگ داخلی در سودان و ازسرگیری روابط ایران با عربستان و سایر کشورهای عربی، روابط ایران و سودان نیز در مسیر بهبود قرار گرفت و در هفته ای که گذشت اولین سفر وزیر خارجه این کشور به ایران در دولت چهاردهم انجام گرفت.
سفر وزیر خارجه سودان به تهران در هفته گذشته و امضای دو سند تفاهم، نشان‌دهنده بهبود روابط ایران و سودان پس از سال‌ها قطع ارتباط است.
سودان در سال 2016 در همسویی کامل با عربستان روابط خود با ایران را قطع کرد و با سقوط عمر البشیر در سال 2019 و پیش گرفتن روند عادی‌سازی با اسرائیل توسط نظام جدید سودان این قطع روابط ادامه یافت.
با شکاف میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع به عنوان نیرویی طرفدار رابطه با اسرائیل و همچنین بهبود روابط ایران و عربستان، دولت جدید سودان با هدایت ارتش این کشور تلاش کرده روابط خود با ایران را احیا و بهبود بخشد.
وضعیت سودان پس از سقوط عمر البشیر
پس از سرنگونی البشیر، ارتش سودان به رهبری برهان و نیروهای پشتیبانی سریع به فرماندهی حمیدتی کنترل کشور را در دست گرفتند.
در این دوره، سودان در مدار امارات و رژیم صهیونیستی قرار گرفت و در سال 2020 توافق عادی‌سازی با اسرائیل را امضا کرد؛ با این حال، اختلافات بین برهان و حمیدتی و اعتراضات مردمی در مارس 2024، روند عادی‌سازی را متوقف کرد. این شکاف باعث شد ارتش سودان به سمت ایران و روسیه متمایل شود و به دنبال تأمین سلاح برای مقابله با نیروهای حمیدتی باشد.
متوقف کردن روند عادی سازی و نزدیکی به ایران
برهان پس از اعتراضات مردمی در مارس 2024، روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را متوقف کرد؛ هرچند او اظهارات ضدصهیونیستی صریحی نداشت، توقف روند عادی‌سازی برای این رژیم بسیار سنگین بود.علاوه بر آن، برخی گزارش‌ها ادعا کرده‌اند که ارتش سودان پهپادهای ایرانی از جمله «مهاجر 6» را خریداری کرده است.
در 31 ژوئیه 2024، رژیم صهیونیستی اقدام به ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران و فواد شکر، یکی از فرماندهان ارشد حزب‌الله در بیروت، کرد؛ همزمان، نیروهای پشتیبانی سریع ، برهان را ترور کردند، اما او از این سوءقصد جان سالم به در برد.
با توجه به این همزمانی احتمال می‌رود نیروهای حمیدتی با حمایت و پشتیبانی رژیم این ترور را انجام داده باشند.
ژئوپلیتیک سودان فرصتی برای تعمیق عمق راهبردی مقاومت
سودان، سومین کشور بزرگ آفریقا، با دارا بودن 853 کیلومتر ساحل در دریای سرخ، از موقعیت استراتژیک مهمی برخوردار است. بندر پورت سودان، دومین بندر بزرگ دریای سرخ، به دلیل نزدیکی به کانال سوئز و تنگه باب‌المندب، نقش کلیدی در تجارت و امور نظامی منطقه ایفا می‌کند. این موقعیت برای ایران نیز از اهمیت ژئواستراتژیک برخوردار است، چرا که می‌تواند به تقویت توان عملیاتی ایران و گروه‌های مقاومت مانند انصارالله یمن کمک کند.
رود نیل، که از سودان عبور می‌کند، نیز عامل مهمی در رقابت‌های هیدروپلیتیک منطقه است.
رژیم صهیونیستی از دهه 1970 تلاش کرده تا با اجرای طرح‌های سدسازی در سودان و اتیوپی، مانند سد النهضه، بر مصر فشار بیاورد و آب نیل را به سرزمین‌های اشغالی انتقال دهد؛ این اقدامات بخشی از استراتژی بلندمدت این رژیم برای کنترل منابع آبی منطقه است.
سودان با دارا بودن منابع آبی فراوان و زمین‌های حاصلخیز، شریک مناسبی برای همکاری در حوزه کشاورزی است. نیاز کشورهای آفریقایی به فناوری و تجهیزات صنعتی ایران نیز فرصت‌های جدیدی برای همکاری‌های مشترک ایجاد می‌کند و از طرف دیگر بهبود روابط با سودان می‌تواند به ایران کمک کند تا جایگاه خود را در منطقه آفریقا تقویت کند.
مواد و ذخایر معدنی سودان پشتوانه‌ای قابل اتکا برای تجارت دوجانبه
سودان با منابع طبیعی غنی مانند نفت، طلا، سنگ‌آهن، کرومیت، مس و اورانیوم، از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار است. پس از جدایی سودان جنوبی در 2011، بخش عمده‌ای از ذخایر نفتی خود را از دست داد، اما همچنان در تولید طلا رتبه سوم آفریقا را دارد و ذخایر طلای آن حدود 1550 تن است.
سودان همچنین دارای 1.5 میلیون تن اورانیوم (رتبه سوم جهان)، 5 میلیون تن مس، 1 میلیون تن کرومیت و 2 میلیارد تن سنگ‌آهن است؛ همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور می‌تواند بر پایه تهاتر و استفاده از ظرفیت‌های فنی و مهندسی ایران باشد.
بهبود روابط ایران و سودان پس از سال‌ها قطع ارتباط، نشان‌دهنده تغییر در معادلات منطقه‌ای است
سودان با موقعیت استراتژیک خود در دریای سرخ و منابع طبیعی غنی، می‌تواند به تقویت عمق راهبردی مقاومت کمک کند؛ این نزدیکی همچنین فرصت‌هایی برای همکاری‌های اقتصادی و امنیتی بین دو کشور ایجاد کرده است.
این روابط علاوه بر کمک به زنجیره حمایت از مقاومت در فلسطین، بر افزایش قدرت جمهوری اسلامی و مقاومت در دریای سرخ نیز موثر است و از سوی دیگر به نقش‌آفرینی فعال ایران در شاخ آفریقا که به جدیدترین عرصه قدرت‌نمایی قدرت‌های بین‌المللی در آفریقا تبدیل شده نیز کمک می‌کند.
در شرایطی که رژیم صهیونیستی و متحدانش تلاش می‌کنند نفوذ خود در سودان را حفظ کنند، ایران با استفاده از این فرصت‌ها می‌تواند جایگاه خود در منطقه را تقویت کند.
پایان پیام/