باشگاه خبرنگاران پویا؛ با وجود افزایش قیمت نان سنگک تا بیش از دو برابر نرخ مصوب در برخی نانوایی‌های تهران، رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی خواستار آزادسازی قیمت این کالای اساسی شده و از فساد ناشی از نرخ‌گذاری دستوری گلایه کرده است. در این گزارش، ابعاد مختلف این درخواست، چالش‌های نظام یارانه‌ای و تجربه کشورهای دیگر در مدیریت قیمت نان بررسی شده است.
در ماه‌های اخیر، افزایش قیمت نان سنگک در تهران به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در حوزه معیشت شهروندان تبدیل شده است. بر اساس گزارش‌ها، قیمت مصوب نان سنگک ساده 5 هزار تومان و نان سنگک کنجدی 10 هزار تومان تعیین شده است. با این حال، برخی نانوایی‌ها، به‌ویژه نانوایی‌های آزادپز، نان سنگک را با قیمت‌های بالاتری عرضه می‌کنند.
سلیمانی رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی تهران در این ارتباط گفته است: قیمت مصوب نان در نانوایی‌های سنتی هزینه‌های آن‌ها را پوشش نمی‌دهد و پایین‌تر از آنالیز نرخ واقعی است.
وی بر همین اساس مطرح کرده است: قیمت نان سنگک را آزاد کنید.
سه نرخی بودن قیمت گندم (665 تومانی، 900 تومانی و 12 هزار تومانی) از جمله موضوعاتی است که عاملی برای بی‌نظمی در قیمت آرد و مشکلات در قیمت‌گذاری نان عنوان شده است.
آزادسازی نرخ نان که توسط رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگک ارائه شده آیا در شرایط فعلی امکان‌پذیر است؟
مزایای احتمالی آزادسازی نرخ نان:
کاهش فساد و تخلفات: وقتی قیمت دستوری نباشد، نیازی به رانت آرد یارانه‌ای و بازار سیاه نیست.
افزایش کیفیت: نانوایی‌ها برای رقابت و جذب مشتری باید کیفیت نان رو بالا ببرند.
واقعی شدن هزینه‌ها: هزینه تولید مثل دستمزد، انرژی و مواد اولیه بهتر تأمین می‌شود.
چالش‌های آزادسازی:
فشار بر اقشار کم‌درآمد: نان غذای اصلی طبقات پایین‌تر است. آزادسازی می‌تواند فشار معیشتی شدیدی ایجاد کند.
لزوم وجود نظام حمایت هدفمند: اگر یارانه حذف شود، باید سامانه‌ای برای کمک مستقیم به مردم وجود داشته باشه (مثل کارت نان یا پرداخت نقدی).
تورم روانی: آزادسازی قیمت نان ممکن است به افزایش انتظارات تورمی در کالاهای دیگه دامن بزند.
آزادسازی نرخ نان بدون سیاست حمایتی دقیق و منظم (مثل یارانه مستقیم به مصرف‌کننده یا کالابرگ الکترونیکی)، می‌تواند به نارضایتی و مشکلات اجتماعی منجر شود. اما اگر با عدالت و تدبیر اجرا شود، می‌تواند به بهره‌وری و شفافیت اقتصادی کمک کند.
ایا اجرای این سیاست در کشورهای مختلف نتیجه بخش بوده است؟
بررسی کشورهایی که تجربه آزادسازی قیمت نان رو داشتند می‌تواند تصویری بهتری از این اقدام ارائه کند.
مصر
نان یکی از اصلی‌ترین غذاهای مردم مصر محسوب می‌ش.ئ. دولت برای دهه‌ها یارانه گسترده‌ای برای نان پرداخت می‌کرد.
در سال‌های اخیر، دولت مصر طرح «کارت هوشمند نان» (smart bread card) رو اجرا کرد که در این طرح، مردم با کارت یارانه‌ای مشخص، تعداد مشخصی نان یارانه‌ای در روز دریافت می‌کنند.
نتیجه:
تخلفات و قاچاق آرد کاهش پیدا کرد ولی هنوز دولت یارانه قابل‌توجهی پرداخت می‌کند.
مردم کم‌درآمد تحت پوشش باقی ماندند.
آزادسازی کامل انجام نشد؛ بلکه هدفمندسازی تدریجی بوده.
ترکیه
ترکیه قیمت نان را به‌طور کامل آزاد نکرده، اما در برخی مناطق، نانوایی‌های دولتی نان با قیمت کنترل‌شده می‌فروشند و در بقیه مناطق نان به قیمت آزاد عرضه می‌شود.
دولت، تولید نان ارزان را به شهرداری‌ها واگذار کرده است(مثل "هالک‌اکمک" در استانبول).
نتیجه:
مردم حق انتخاب دارند: نان دولتی ارزان یا نان آزاد با کیفیت بالاتر.
فشار بر مصرف‌کننده کم‌تر شده چون نان دولتی همچنان در دسترس است.
آزادسازی موفق قیمت نان در دنیا معمولاً با حمایت مستقیم از مصرف‌کننده، زیرساخت دیجیتال و اطلاع‌رسانی شفاف همراه بوده است.در غیر این صورت، خطر شوک اجتماعی و اقتصادی بالا خواهد بود.
پایان پیام/