باشگاه خبرنگاران پویا؛ مواضع فرزانه صادق به‌عنون وزیر راه بیش از هر چیز یادآور مواضع عباس آخوندی وزیر راه دولت حسن روحانی است که در طول دوران طولانی وزارت خود عملاً اقدامی برای ساخت مسکن انجام نداد و حتی پروژه مسکن مهر دولت احمدی‌نژاد را "مزخرف" خطاب کرد.
کمیسیون مسکن و عمران دولت که در دولت سیزدهم با هدف رفع موانع ساخت مسکن، تسهیل تولید و تأمین مسکن برای اقشار محروم و روستایی و تنظیم سیاست‌های اجرایی تشکیل شده بود، با پیشنهاد وزیر راه و شهرسازی، فرزانه صادق مالواجرد، و تصویب هیئت وزیران منحل شد و وظایف آن در کمیسیون زیربنایی ادغام شد!
آیا دولت اعتقادی به ساخت مسکن ندارد؟
این تصمیم در حالی گرفته شد که بحران مسکن در کشور شدیداً گریبانگیر اقشار مختلف جامعه است و ناتوانی مردم در خرید و اجاره مسکن، یکی از مشکلات اصلی به شمار می‌رود، کمیسیون مسکن و عمران به عنوان آخرین نهاد تخصصی و تصمیم‌ساز در حوزه مسکن شناخته می‌شد که به رفع موانع قانونی، تأمین منابع مالی پروژه‌های مسکن و تسهیل فرآیندهای ساخت مسکن و توسعه عمران کشور می‌پرداخت.
به نظر می‌رسد دولت چهاردهم و علی‌الخصوص وزارت راه و شهرسازی منند اسلاف خود در دولت حسن روحانی چندان اعتقادی به ساخت مسکن ارزان ندارد، چرا که خانم وزیر راه هم در سخنرانی‌های مختلف خود، تاکید داشته که ساخت مسکن وظیفه دولت نیست و ساخت مسکن را به عنوان دردسری بزرگ برای دولت نام برده است!
این مواضع فرزانه صادق بیش از هر چیز یادآور مواضع عباس آخوندی وزیر راه دولت حسن روحانی است که در طول دوران طولانی وزارت خود عملاً اقدامی برای ساخت مسکن انجام نداد و حتی پروژه مسکن مهر دولت احمدی‌نژاد را "مزخرف" خطاب کرد.
این امر در حالیست که در حال حاضر تمام دهک‌های درآمدی بیش از 55 درصد از درآمد خود را صرف هزینه برای مسکن می‌کنند اما دولت همچنان تحرک خاصی برای ساخت مسکن ندارد.
راهکاری برای بهبود وضعیت مسکن وجود ندارد
نکته بسیار مهم‌تر آن است که دولت راهکاری جایگزینی هم در حوزه مسکن ارائه نمی‌دهد حتی اگر بپذیریم هم که ساخت مسکن وظیفه دولت نیست در این صورت دولت باید راهکاری را برای بهبود وضعیت مسکن ارائه دهد، چرا که در شرایط فعلی و با توجه به میزان تورمی که خانوار با آن رو به رو هستند، یکی از مواردی که می‌تواند بار سنگینی را از دوش خانوار بردارد بهبود وضعیت مسکن است که به نظر می‌رسد با ابزارهایی که در اختیار دولت است کار چندان سختی نباشد البته به نظر نمی‌رسد در وزارت راه و شهرسازی چنین عقیده‌ای وجود داشته باشد.
سوداگران نقش مهمی در بازار مسکن دارند
در سال سرمایه‌گذاری برای تولید، تولید مسکن و تامین سرمایه ساخت مسکن به واسطه سرمایه خرد مردم می‌تواند هم شرایط خرید مسکن را برای مردم تسهیل کند و هم از طرفی سرمایه‌های مردم را به سمت تولید هدایت کند، با توجه به اقدامات وزیر راه و شهرسازی و نظرات وزیر راه به نظر نمی‌رسد شاهد اقدامات مناسب در این حوزه باشیم، چرا که منحل کردن کمیسیون عمران و مسکن دولت عملا نشان داد که دولت عقیده چندانی برای تسهیل‌گری در حوزه خرید مسکن نیز ندارد و دولت در حوزه مسکن تصور می‌کند بازار آزاد می‌تواند وضعیت را بهبود دهد.
اما در واقعیت در کشور ما به واسطه اینکه سوداگران مسکن قدرت بسیار زیادی دارند، عملا در حوزه مسکن انحصار وجود دارد و در نتیجه بازار کارایی خود را از دست می‌دهد؛ می دانیم که یکی از پیش‌نیازهای بازار آزاد برای تعیین قیمت یک کالا بر اساس عرضه و تقاضا، نبود انحصار در آن بازار است.
نقش کلیدی دولت در بهبود وضعیت مسکن
در ایران این پیش زمینه وجود ندارد بارها آمار واطلاعات مختلفی از صاحبان املاک در ایران منتشر شده که البته در تمام این موارد، بانک‌ها از ملاکین اصلی بودند، طبعا این بانک‌ها به واسطه اینکه خود در نقاط مختلف کشور ملک‌های تجاری و مسکونی زیادی دارند به عنوان انحصارگر عمل می‌کنند و اجازه نمی‌دهند عرضه و تقاضا، قیمت مسکن را شکل دهد.
نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد، هزینه بالای زمین در ایران است، بر اساس پژوهش‌های مختلف بیش از 80 درصد قیمت مسکن در کشورمان به طور متوسط هزینه زمین است و فقط 20 درصد هزینه ساخت است، میانگین قیمت مسکن در تهران متری 100 میلیون تومان است که 80 میلیون تومان آن صرفا قیمت زمین است و فقط 20 میلیون تومان آن هزینه ساخت مسکن است.
با توجه به این وضعیت، دولت نقش مهم‌تری پیدا می‌کند چرا که دولت می‌تواند در این شرایط که زمین قیمت بالایی دارد زمین را به صورت رایگان یا حتی ارزان‌تر از قیمت بازار به پیمانکاران مسکن اعطا کند و آن‌ها هم هزینه ساخت را به صورت تامین مالی جمعی از سرمایه های خرد فراهم کنند؛ با این سازوکار هم پیمانکار سود قابل توجهی می‌کند و هم مسکن ساخته می‌شود علاوه بر این سرمایه‌های خرد هم به مسیر مولد هدایت می‌شود.
در این گزارش به راهکار ساده‌ای اشاره شد که به نظر می‌رسد برای دولت هم روشن و واضح باشد اما آنچه که مشخص نیست و می‌تواند سوال کلیدی باشد چرایی عدم اراده و خواست دولت در حل مسئله مسکن است.