باشگاه خبرنگاران پویا؛ در حالیکه ایران و ترکیه اهداف مشابهی در تأمین سرپناه برای اقشار کم‌درآمد دنبال می‌کنند، مسیرهای متفاوت این دو کشور در حوزه سیاست‌گذاری و اجرای پروژه‌های مسکن، تفاوت در نتایج نهایی نمایان شده است. نگاهی به تجربه موفق ترکیه موید این حقیقت است که طی سالیان اخیر"ترکیه" با سرعتی باورنکردنی از ایران در حوزه ساخت مسکن پیشی گرفته است!
در سال‌های اخیر، چالش مسکن برای اقشار کم‌برخوردار به یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌ها در منطقه تبدیل شده است. ایران و ترکیه هر دو طرح‌هایی برای توسعه مسکن مقرون‌به‌صرفه در دستور کار قرار داده‌اند اما تفاوت‌های بنیادین در نحوه طراحی و اجرای این طرح‌ها باعث شده مسیر موفقیت آن‌ها به شدت از هم فاصله بگیرد.
در کشور ما پروژه‌هایی مانند «مسکن مهر» و «نهضت ملی مسکن» با هدف خانه‌دار کردن دهک‌های پایین جامعه اجرایی شده اما در عمل با موانعی چون تأخیر در تحویل، ناکافی بودن زیرساخت‌ها و چالش‌های مالی مواجه شده‌اند.
پراکندگی تصمیم‌گیری، واگذاری زمین در نقاط دورافتاده و ناهماهنگی در تأمین منابع، از جمله ضعف‌های ساختاری این طرح‌ها به شمار می‌روند.
در نقطه مقابل، ترکیه با تشکیل یک نهاد منسجم به نام TOKİ (اداره توسعه مسکن ترکیه) توانسته پروژه‌های بزرگی مانند «ایلک اویم» را اجرا کند که هم ساخت مسکن جدید و هم نوسازی بافت‌های فرسوده شهری را شامل می‌شود. این سازمان با داشتن اختیارات اجرایی گسترده، توانسته سرعت، کیفیت و بهره‌وری بالایی در پروژه‌ها ایجاد کند.
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها بین ایران و ترکیه در حوزه ساخت مسکن در نرخ بهره وام‌های بانکی است؛ در ترکیه تسهیلات خرید مسکن با نرخ‌های ترجیحی 5 تا 9 درصد ارائه می‌شود در حالیکه در ایران نرخ سود وام‌های دولتی به 18 تا 23 درصد می‌رسد!
این تفاوت، دسترسی اقشار هدف به تسهیلات مؤثر را در ایران محدود کرده و در عمل، قدرت خرید متقاضیان را کاهش داده است.
همچنین از نظر انتخاب مکان ساخت، ترکیه با تمرکز بر زمین‌های شهری یا دارای زیرساخت مناسب، شرایط بهتری برای اتصال پروژه‌ها به امکانات شهری فراهم کرده است اما در ایران عمده پروژه‌ها در اراضی حاشیه‌ای و فاقد خدمات اولیه اجرا می‌شوند که علاوه بر بالا بردن هزینه زندگی، موجب کاهش کیفیت سکونت می‌شود.
از منظر زمان‌بندی نیز تفاوت وجود دارد. پروژه‌های ترکیه معمولاً طی 18 تا 24 ماه به بهره‌برداری می‌رسند، در حالی که در ایران بسیاری از واحدهای دولتی حتی پس از گذشت چندین سال هنوز به مرحله تحویل نرسیده‌اند!
در مجموع، تجربه ترکیه نشان می‌دهد که با وجود اشتراک در هدف، برخورداری از نهاد مرکزی مقتدر، تأمین مالی ارزان، زمین مناسب و مدیریت پروژه منسجم می‌تواند مسیر دستیابی به مسکن برای طبقات پایین را هموارتر کند. ایران برای حل بحران مسکن، نیازمند بازنگری در مدل‌های فعلی و بهره‌گیری از تجارب موفق منطقه‌ای است.
انتهای پیام/