باشگاه خبرنگاران پویا؛ کریدور بین‌المللی شمال ــ جنوب که ریشه در جاده‌های تاریخی دارد، امروز در میانه تحولات ژئوپلیتیکی جهان، به اهرم استراتژیک ایران برای قدرت‌نمایی اقتصادی و دیپلماتیک تبدیل شده است؛ اکنون این کریدور یکی از معدود گزینه‌های مطمئن برای اتصال قاره‌هاست اما این فرصت، همیشگی نیست! اگر ایران بخواهد جایگاه تاریخی‌اش در تجارت جهانی را دوباره احیا کند، باید با عزم ملی، وحدت رویه در نهادها و نقشه‌راه دقیق به میدان بیاید.
در میانه تحولات جهانی و تنش‌های زنجیره‌ای در تجارت بین‌الملل، ایران بار دیگر در حال بازیابی نقش تاریخی خود در قلب اوراسیاست .کریدور بین‌المللی شمال ــ جنوب (INSTC) که زمانی مسیر کاروان‌های هندی در دوره صفویه بود، حالا به یکی از حساس‌ترین مسیرهای ترانزیتی جهان تبدیل شده است؛ مسیری که هند را از طریق ایران به روسیه و اروپا متصل می‌کند.
این کریدور که نخستین‌بار در سال 2000 با توافق سه‌جانبه ایران، روسیه و هند پایه‌گذاری شد، امروز با حضور 13 کشور و احتمال پیوستن ترکمنستان، به زیرساختی راهبردی برای تجارت چندقاره‌ای بدل شده است.
تاریخ کهن، نقش تازه
در حالی که سابقه این مسیر به بیش از 5 قرن پیش بازمی‌گردد، اتفاقات سال‌های اخیر از تحریم‌های روسیه تا انسداد کانال سوئز و بحران امنیتی دریای سرخ، بار دیگر نگاه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را به جغرافیای ایران معطوف کرده است.
ایران دروازه اتصال جنوب آسیا به اوراسیاست؛ موقعیتی بی‌بدیل که نه‌تنها سود اقتصادی بلکه مزیت سیاسی و امنیتی برای کشور به‌همراه دارد. در واقع می‌توان گفت که فرصت تاریخی در دستان تهران است اما استفاده از آن، تنها با زیرساخت کافی ممکن نیست.
راهی به‌سوی آینده؛ از چابهار تا اورال
ایران در سال‌های اخیر با توسعه بنادری چون چابهار و شهیدرجایی و تقویت خطوط ریلی سراسری، گام‌هایی برای احیای این مسیر برداشته است. با این حال، کارشناسان ترانزیتی بر این باورند که گام‌های بعدی باید در حوزه دیپلماسی اقتصادی فعال، تسهیل مرزها، هماهنگی گمرکی و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برداشته شود.
به گفته حسن کریم‌نیا، کارشناس حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت، ایران با تکیه بر این مسیر می‌تواند درآمدی چند میلیارد دلاری از محل ترانزیت کسب کرده و حتی بخشی از فشارهای تورمی داخلی را کنترل کند.
وی همچنین بر اهمیت اتصال هند به روسیه و آسیای مرکزی از طریق ایران و همچنین مسیر دسترسی کشورهای خلیج فارس به اروپا از همین بستر تأکید دارد.
جنگ خاموش کریدورها؛ ایران در خط مقدم
در دورانی که دنیا با واژه‌هایی چون بلوک‌بندی ژئوپلیتیکی، کشورهای دوست و غیردوست و جنگ تعرفه‌ها روبه‌رو است، کریدورها دیگر صرفاً مسیرهای حمل‌ونقل نیستند؛ آن‌ها ابزارهای چانه‌زنی، نفوذ و تأثیرگذاری شده‌اند.
کشورهای مختلف از ترکیه تا چین و از هند تا آذربایجان، برای تثبیت جایگاه خود در این مسیرهای ترانزیتی، به عرصه رقابت وارد شده‌اند. ایران نیز اگر بخواهد سهم مؤثر و ماندگاری در این «جنگ کریدورها» داشته باشد، باید همزمان در دیپلماسی، اقتصاد، لجستیک و فناوری اطلاعات پیشروی کند.
پنجره‌ای که همیشه باز نمی‌ماند!
کریدور شمال ــ جنوب اکنون یکی از معدود گزینه‌های مطمئن برای اتصال قاره‌هاست اما این فرصت، همیشگی نیست! اگر ایران بخواهد جایگاه تاریخی‌اش در تجارت جهانی را دوباره احیا کند، باید با عزم ملی، وحدت رویه در نهادها و نقشه‌راه دقیق به میدان بیاید.
انتهای پیام/