باشگاه خبرنگاران پویا؛ با وجود اینکه آمریکا به جولانی وعده تعلیق شش‌ماهه تحریم‌ها را داده؛ اما رهبر گروه تروریستی تحریر الشام و رئیس دولت انتقالی سوریه با مجموعه‌ای از چالش‌های داخلی و بین‌المللی مواجه است؛ جولانی باید بین ترکیه و عربستان یکی را انتخاب کند؛ از طرفی رژیم صهیونیستی در تلاش است تا نقش موثری در سوریه ایفا کند. از سوی دیگری تمام سوریه تحت کنترل تحریر الشام نیست و گروه‌های مختلفی در حال قدرت گرفتن هستند.
یکی از شگفتی‌های سفر دو هفته پیش ترامپ به خاورمیانه و عربستان سعودی، تغییر گسترده سیاست‌های ایالات متحده آمریکا در قبال سوریه بود.
ترامپ با تشویق‌های شدید محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تصمیم گرفت به مدت شش ماه همه تحریم‌هایی که علیه سوریه وضع شده بود را به حالت تعلیق درآورد.
جولانی؛ از تحت تعقیب تا شریک موقت آمریکا
ترامپ یک روز پس از اعلام این تصمیم با جولانی (احمد الشرع، رئیس دولت انتقالی سوریه و یکی از مبارزان سابق القاعده) که چند ماه دولت آمریکا جایزه 10 میلیون دلاری برای سرش تعیین کرده بود، ملاقات کرد. پس از این دیدار، ترامپ از او به عنوان مردی جوان و جذاب با «گذشته قوی» یاد کرد.
در سال 1979، ایالات متحده به دلیل حمایت دولتی از حزب‌الله و سایر گروه‌ها، سوریه را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد که باعث ممنوعیت فروش تسلیحات و سایر محدودیت ها در صادرات به این کشور شد. کنگره تحریم های بیشتری را در سال های اولیه قرن بیست و یکم اعمال کرد. پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011، هم ایالات متحده و هم اروپا محدودیت های بیشتری را علیه سوریه و دولت بشار اسد اعمال کردند.
سرمایه‌گذاری با ریسک بالا؛ آینده مبهم لغو تحریم‌های شش ماهه
تعلیق تحریم‌های سوریه توسط آمریکا در حالی صورت گرفت که بیش از 90 درصد سوری‌ها زیر خط فقر زندگی می کنند و 70 درصد از آن‌ها برای رفع نیازهای اولیه به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.
با نرخ رشد کنونی، اقتصاد سوریه حداقل تا سال 2080 طول می‌کشد تا به نرخ تولید ناخالص داخلی قبل از شروع جنگ داخلی در سال 2011 برسد.
چند روز پس از اعلام ترامپ مبنی بر تعلیق تحریم‌ها، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا به کمیته روابط خارجی سنا گفت که تصمیم برای لغو تحریم‌ها پس از آن گرفته شد که مقامات آمریکایی به این نتیجه رسیدند که دولت انتقالی سوریه می‌تواند از فروپاشی احتمالی و یک جنگ داخلی تمام عیار جلوگیری کند.
همچنین مجوزی که هفته گذشته دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آن را صادر کرد که فوراً اکثر تحریم های ایالات متحده، از جمله تحریم‌های خود جولانی را لغو می‌کند، باعث حذف نام‌های تروریستی از لیست تحریم‌ها نمی‌شود و این نهاد دولتی ایالات متحده می‌تواند هر زمان که بخواهد تحریم‌های این افراد را به حالت عادی برگرداند.
آیا کنگره به لغو دائمی تحریم‌های سوریه رای می‌دهد؟
اما تعلیق شش ماهه تحریم‌ها به تنهایی نمی‌تواند اقتصاد سوریه که بر لبه پرتگاه سقوط قرار گرفته را نجات دهد. بدون حذف دائمی تحریم‌های سوریه که نیاز به تأیید کنگره آمریکا دارد، عدم اطمینان درباره برگشتن تحریم‌ها به حالت عادی پس از شش ماه می‌تواند مانع سرمایه‌گذاری افراد و نهادهای مختلف دولتی و خصوصی در این کشور شود.
همچنین یکی از کارهایی که می‌تواند سوریه را از لبه پرتگاه سقوط نجات دهد، حذف هیئت تحریرالشام از طبقه‌بندی سازمان‌های تروریستی توسط وزارت خارجه آمریکا است؛ امری که نیازمند ارائه تضمین‌های متقنی از سوی جولانی (احمد الشرع) است مبنی بر اینکه در حال حاضر از تروریسم حمایت نمی‌کند و در آینده نیز این کار را نخواهد کرد.
بدون انجام این عمل، ریسک تجارت با سوریه و نیز سرمایه‌گذاری در این کشور برای دولت‌ها و نهادهای خصوصی کشورهای مختلف، به‌خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس به قدری زیاد خواهد بود که از تجارت و سرمایه‌گذاری در سوریه منصرف خواهند شد.
یکی از بخش‌های مهم صنعت سوریه که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و فوری است، بخش نفت و گاز سوریه است. سوریه در سال 2010، قبل از جنگ داخلی، نزدیک به 400 هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کرد؛ امّا در زمان سقوط اسد در سال گذشته، این تولید به 40 تا 80 هزار بشکه در روز کاهش یافته بود. همچنین در سطح فردی نیز کاهش تحریم‌ها به سوری‌های مقیم خارج از کشور کمک می‌کند تا با تسهیل ارسال پول به خانه، در کشورشان سرمایه‌گذاری کنند.
رقابت بازیگران منطقه‌ای برای تصاحب سوریه؛ از اسرائیل تا ترکیه
یکی دیگر از موانعی که بی‌ثباتی در سوریه را تهدید می‌کند، رقابت قدرت‌های مختلف در خاورمیانه برای به دست آوردن مزیت‌های سیاسی و اقتصادی در سوریه است. یکی از بازیگران اصلی حاضر در این زمینه رژیم صهیونیستی است.
ارتش رژیم صهیونیستی، پس از سقوط حکومت بشار اسد، بیش از هفتصد حمله به سوریه انجام داده و بخش‌هایی از جنوب سوریه را اشغال کرده است و دولت نتانیاهو با ادعای اینکه این تهاجم، تلاشی برای حفاظت از اقلیت دروزی است، اختلافات فرقه‌ای را برانگیخته است. اسرائیل همچنین با آمریکا لابی کرده است تا تحریم‌ها علیه سوریه را حفظ کند و به روسیه اجازه دهد پایگاه های نظامی خود را در این کشور حفظ کند.
دولت سوریه حتی اموال الی کوهن، جاسوس اسرائیلی را که در سال 1965 پس از کشف جاسوسی‌اش در دمشق اعدام شد، به نشانه حسن نیت پس داد؛ اما اشغال خاک سوریه توسط اسرائیل همچنان ادامه دارد.
یکی دیگر از قدرت‌های منطقه‌ای که در رویای نفوذ سیاسی و اقتصادی در سوریه را در سر دارد، ترکیه است.
ترکیه طرحی را برای مذاکره درباره توافق منطقه اقتصادی انحصاری با سوریه اعلام کرد که مرزهای دریایی را مشخص می‌کند تا به هر کشوری حقوق انحصاری برای اکتشاف و بهره برداری از منابع مختلف از جمله نفت و گاز در منطقه خود بدهد. ممکن است چنین توافقی برای سوریه منفعت اقتصادی داشته باشد؛ اما به اختلافات بر سر مرزهای دریایی موجود در شرق مدیترانه دامن می زند و سوریه را با همسایگانش وارد درگیری می‌کند.
ایا تحریرالشام بر تمام سوریه مسلط است؟
حکومت جولانی در سوریه برای اینکه مسئولیت دفاع خود را بر عهده بگیرد، به منابع اقتصادی و کمک‌های بین‌المللی برای بازسازی و متحد کردن سرویس های نظامی و امنیتی خود نیاز دارد. در حال حاضر نیروهای هیئت تحریرالشام بر تمام مناطق سوریه حکومت نمی‌کنند و حتی قدرت کمتری از نیروهای دیگر مانند ده‌ها هزار جنگجو در ارتش آزاد سوریه دارد که بیشتر از آنکارا به جای دمشق جهت می‌گیرند.
شبه‌نظامیان متشکل از عناصر سابق رژیم بشار اسد نیز در سواحل سوریه دوباره جمع شده‌اند و دولت اسلامی در شرق این کشور در حال ظهور است.
همچنین برخی از گروه‌های مسلح کرد و دروز از چشم‌انداز خودمختاری در سوریه پس از اسد دست برنداشته اند. جولانی برای تثبیت سلطه نظامی و امنیتی خود بر سوریه نیاز مبرمی به حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.
تعلیق تحریم‌های سوریه به مدت شش ماه، در ابعاد کلان تأثیر محسوسی روی اقتصاد ورشکسته سوریه نخواهد داشت. این عمل که از سوی ایالات متحده آمریکا صورت گرفته است، اولین قدم از مارپیچ اصلاحات ساختاری اقتصاد سوریه است که عوامل متعدد دیگری نیز در آن دخیل هستند.
عادی‌سازی روابط بین سوریه و آمریکا نیازمند همکاری‌های مختلف بین دولت و کنگره آمریکا در سطوح عالی است. روابط دو کشور که از سال 1979 میلادی در گیر و دار تحریم و مناقشات مختلف سیاسی است، برای بازگشت به حالت عادی نیز علاوه‌بر همکاری‌های عالی دیپلماتیک بین سوریه، آمریکا، رژیم صهیونیستی و ترکیه نیازمند زمان است.
همچنین ارزش‌هایی مثل دموکراسی که در نظر آمریکایی‌ها خاورمیانه جدید را خواهند ساخت، با ذهن و شیوه حکمرانی تروریستی مثل جولانی نسبتی ندارد و در آینده‌ای نه چندان دور، او نیز مانند بسیاری از هم‌کیشان خود، از همکاری‌های عالی با ایالات متحده آمریکا ناامید خواهد شد و در حوزه روابط خارجی، توجه خود را معطوف به همکاری‌های منطقه‌ای با همسایگان خواهد کرد.
پایان پیام/